Osadnicy. Epicka saga


Metraż filmu Jana Troella "Osadnicy" zrobiłby wrażenie nawet na miłośnikach Tarkowskiego (fani Tarra pozostaliby niewzruszeni). Ponad trzygodzinny epos o szwedzkiej rodzinie, która wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych i tam rozpoczęła nowe życie. Poznajemy ją, gdy dociera na zakupioną ziemię, gdzie zastaje spartańskie warunki, obcych i przyrodę, którą trzeba ujarzmić. Przeszkadzają bieda, nieznajomość języka, napięte stosunki z Indianami, którym rząd amerykański odebrał tereny i sprzedał imigrantom. Troell śledzi losy familii na przestrzeni lat, zapisuje na taśmie zmiany pór roku, kolejne zmarszczki Maxa von Sydowa i Liv Ullmann. "Osadnicy", druga część słynnego dyptyku Troella, to saga rodzinna sprzężona z historią Ameryki, jej krwawymi narodzinami.

W skali makro film Troella jest rodzajem westernu. Biały człowiek wypiera autochtonów, walczy z piękną, ale czasem nieprzyjazną naturą, pieczołowicie stawia w dziczy podwaliny swojej cywilizacji. Z perspektywy mikro widać jednakże charakterystyczny rys szwedzki. Von Sydow i Ullmann grają Karla Oskara i Kristinę, bogobojnych, ale nie ortodoksyjnych protestantów, ludzi pracowitych, skromnych i prawych. Ich tożsamość, wyrażająca się w tęsknocie za ojczyzną, ściera się z amerykańską, której przyjęcie jest nieuniknione. W filmie Troella asymilacja wiąże się z długoletnimi wyrzeczeniami i cierpieniami, zdaje się procesem ciągle niedomkniętym, niespełnionym, niemożliwym.

"Osadnicy" - epicki, wielopoziomowy fresk - na szczęście się nie wloką. To kino dynamiczne, doskonale opowiadane, w którym czas trwania nie zależy od zachcianek egzaltowanego reżysera, lecz od złożoności problematyki. Troell nie zapomina o akcji i dramaturgii, popisowo przechodzi z jednego wątku do drugiego, umiejętnie inkrustuje fabułę kulminacjami, a do tego ma nietuzinkowy styl - jednocześnie impresyjny i naturalistyczny, który kapitalnie nadaje się do opisu okrucieństwa. W "Osadnikach" przemoc atakuje na koniec, a obraz masowo wieszanych Indian przypomina, że wschód nowej cywilizacji musi być poprzedzony zmierzchem starej. Konieczny jest mord założycielski.
http://www.stopklatka.pl/film/film.asp?fi=40135&sekcja=recenzja&ri=6453